„Jako olej, o Maryjo Imię Twoje”
HISTORIA KULTU MARYJNEGO
Najstarszym znanym ośrodkiem kultu maryjnego był Efez w Azji Mniejszej, gdzie też na początku IV wieku zbudowano pierwszą bazylikę poświęconą Matce Boskiej. W 431 roku w bazylice tej trwały również obrady Soboru Efeskiego, na którym oficjalnie zaakceptowano tytułowanie Marii (Maryi) mianem Bogurodzicy, czyli Matki Bożej.
Związki kultu maryjnego z Efezem tłumaczy się chrześcijańską tradycją, według której to właśnie w tym mieście zmarła Maryja, która miała przybyć do Efezu z apostołem Janem. Kult maryjny rozwijał się przez stulecia.
Za podstawy tego kultu uznawane są:
Dziewicze poczęcie Jezusa;
Niezachwiana wiara Maryi i jej zaufanie do Boga od poczęcia Jezusa aż do ukrzyżowania;
Przebywanie Maryi we wspólnocie apostołów;
Wczesne uznanie przez Kościół podstaw dogmatu maryjnego:
1. Theotokos (Matka Boga) (Sobór w Efezie 431 r.)
2. Aeiparthenos (Zawsze Dziewica) (Sobór Laterański 649 r.).
W średniowieczu kult maryjny podlegał dalszemu rozwojowi. Powstawały modlitwy zakonne, w których była mowa o Maryi jako Królowej i Matce Miłosierdzia, Pośredniczce pojednania między Chrystusem i Kościołem i Matce Cudów pomocy grzesznikom.
Rozwojowi kultu także sprzyjały uznane przez Kościół najważniejsze objawienia maryjne (Katarzyna Labouré; 1830 r. oraz Bernadeta Soubirous w Lourdes; 1858 r.), które przyczyniły się do ogłoszenia dogmatów, w tym o Niepokalanym Poczęciu w 1854 r. przez papieża Piusa IX, przy jednomyślnej zgodzie wszystkich katolickich biskupów świata. Kulminacją kultu maryjnego było ogłoszenie przez Piusa XII w 1950 r. dogmatu o wniebowzięciu Maryi.
Współczesny kult maryjny opiera się przede wszystkim na Lumen gentium, konstytucji dogmatycznej Soboru Watykańskiego II, który określa Maryję jako “Matkę Zbawiciela” i tym samym część tajemnicy Chrystusa w Kościele. Po Soborze Watykańskim II, papież Paweł VI opublikował Adhortację Apostolską Marialis cultus w celu unormowania form kultu maryjnego.
Wielkim propagatorem kultu Maryi był papież Jan Paweł II, który wybrał słowa: “Totus Tuus” (Cały Twój) jako swoje motto apostolskie. Jego najważniejsze nauczanie maryjne jest sformułowane w Encyklice Redemptoris Mater z 1987 r., a List apostolski “Rosarium Virginis Mariae“ w 2003 r. wzbogacił praktykę różańca, uzupełniając go o “tajemnice światła”.
Apologetyka wczesno chrześcijańska
Kult maryjny występował już we wczesnym chrześcijaństwie (począwszy od I w.). Pierwszym Ojcem Kościoła, który pisał o Maryi był Ignacy Antiocheński (zm. ok. 110 r.). Bronił prawdziwości człowieczeństwa Chrystusa przed doketystami potwierdzając, że Jezus pochodzi z rodu Dawida, bo urodził się z Maryi.
W Dialogu z Żydem Tryfonem Justyn Męczennik (zm. ok. 167 r.) kładzie nacisk na rzeczywistość ludzkiej natury Jezusa i w konsekwencji podkreśla także macierzyństwo Maryi. Podobnie jak św. Ignacy Antiocheński, św. Justyn wskazuje na fakt dziewiczego poczęcia Jezusa oraz na paralelę między Ewą i Maryją. Ta koncepcja stała się wzorem dla późniejszej mariologii.
Ireneusz z Lyonu (zm. ok. 202 r.), skupia się na rzeczywistości ludzkiej cielesności Jezusa i na macierzyństwie Maryi (jako naturze ludzkiej, przejętej przez Syna Bożego w łonie Maryi), która nadaje śmierci Jezusa wartość uniwersalnego odkupienia. Podkreśla również macierzyństwo Maryi w odniesieniu do nowego Adama (Chrystusa) i jej współpracę w dziele odkupienia.
Tertulian (zm. ok. 222 r.), w trakcie sporu z Marcjonem, gnostykiem, potwierdza, że Maryja jest Matką Chrystusa.
W III wieku upowszechniło się stosowanie tytułu Theotokos (gr.: Bogurodzica, Matka Boga). Orygenes (zm. ok. 254 r.) był pierwszym, który zastosował ten tytuł wobec Maryi. Wśród modlitw błagalnych ten tytuł po raz pierwszy pojawił się w modlitwie Sub tuum praesidium (“Pod Twoją Obronę”), która jest najstarszą znaną modlitwą do Maryi. W IV w., w opozycji do doktryny Ariusza, wyznanie wiary biskupa Aleksandra z Aleksandrii zawiera ten sam tytuł. Od tego czasu to określenie Maryi zyskało popularność w Kościele i wielu Ojców Kościoła i teologów (m.in. Efrem Syryjczyk, Atanazy, Bazyli, Grzegorz z Nyssy, Grzegorz z Nazjanzu, Święty Ambroży, Święty Augustyn, Proklos) stosowało tytuł Matka Boga.
Materialnymi dowodami wczesnego kultu maryjnego są także malowidła z II wieku w katakumbach św. Pryscylii w Rzymie. Jeden z trzech takich obrazów w katakumbach przedstawia Pannę z dzieckiem w ramionach i (prawdopodobnie) proroka Izajasza. Pozostałe dwa obrazy przedstawiają Zwiastowanie Pańskie i Zesłanie Ducha Świętego. W katakumbach św. Piotra i Marcelina malowidło z III lub IV w. przedstawia Maryję w otoczeniu świętych Piotra i Pawła.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kult_maryjny
KULT MARYJNY W POLSCE
Rozliczne sanktuaria, obrazy z cudownymi wizerunkami, nabożeństwa majowe, różańcowe, godzinki, nabożeństwa fatimskie – Polska to kraj szczególnej dbałości o kult Matki Bożej. Jest on mocno zakorzeniony w polskiej tradycji i wpisuje się w bieg historii naszego kraju.
Godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny
To nabożeństwo o bardzo długiej historii, które w Polsce mimo upływu lat cieszy się wciąż dużą popularnością i niezmiennie gromadzi wiernych na porannej modlitwie, szczególnie w niedziele i przy okazji liturgicznych świąt maryjnych. Godzinki składają się z siedmiu części: jutrzni, prymy, tercji, seksty, nony, nieszporów i komplety. Liczba członów modlitwy godzinkami nie jest przypadkowa. Ma to swoje uzasadnienie w Piśmie Świętym: „Siedmiokroć na dzień wysławiam Ciebie” (Ps 119, 164). Jest to również związane ze starą wersją modlitwy brewiarzowej, która jest pierwowzorem godzinek. Ona również dzieli się na siedem części przeznaczonych na poszczególne pory dnia.
Nabożeństwa majowe
To również stara forma modlitewna, która nie straciła na aktualności i w dalszym ciągu gromadzi na modlitwie całe rzesze wiernych. Zarówno w kościołach w największych polskich miastach, jak i przed wiejskimi kapliczkami ludzie gromadzą się w maju po to, aby śpiewając wspólnie Litanię loretańską, oddać cześć Matce Bożej. W roku 1837 w Polsce zostały po raz pierwszy odprawione nabożeństwa majowe w kilku polskich miastach, między innymi w Krakowie, Nowym Sączu i w Toruniu. Pierwsze uroczyste odśpiewanie nabożeństwa majowego miało miejsce w warszawskim kościele Świętego Krzyża w roku 1852.
Nabożeństwa różańcowe
Sprawowane są nie tylko każdego dnia października, ale często przez cały rok w różnych kościołach w Polsce. Według tradycji Maryja zaleciła św. Dominikowi Guzmanowi, założycielowi zakonu dominikanów, odmawianie Różańca jako skutecznego środka zachowania czystości wiary w Kościele.
W wielu miejscach w naszym kraju każdego trzynastego dnia miesiąca ma miejsce nabożeństwo fatimskie. Rozpoczyna je Msza św., a kończy procesja, w czasie trwania której odmawiany jest Różaniec. Nabożeństwa są sprawowane trzynastego dnia każdego miesiąca na pamiątkę objawień fatimskich z 1917 roku.
Sanktuaria maryjne
Pierwszym i niezmiennie najważniejszym sanktuarium maryjnym na świecie jest Sanktuarium Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Nazarecie. Na miejscu, gdzie dwa tysiące lat temu Archanioł Gabriel zwiastował Maryi, że pocznie Syna Bożego, powstało pierwsze w historii sanktuarium. Dziś jest ich tysiące na całym świecie. Miliony ludzi każdego roku podróżują ze wszystkich zakątków świata do Guadalupe, Fatimy czy Częstochowy, miejsc, w których wielu doznało łaski uzdrowienia, nawrócenia i innych potrzebnych darów przez cudowne wstawiennictwo Matki Bożej.
Kult obrazów
Wiele jest na całym świecie obrazów otaczanych szczególną czcią przez katolików. Wśród nich są też liczne wizerunki Matki Bożej znajdujące się na teranie naszego kraju.
Jest to oczywiście cześć inna niż ta należna tylko samemu Bogu. Sobory nicejski
i trydencki, odnosząc się do rosnącego zjawiska oddawania czci obrazom, wprowadziły rozgraniczenia między czcią oddawaną wyłącznie Bogu (latria) i kultem, a w zasadzie szacunkiem, jakim należy obdarzać obrazy i relikwie (dulia). Faktem jednak jest, że modlitwa przed obliczem Matki Bożej w cudownych obrazach jest nadzwyczaj owocna, co widać na przykład w ilości dziękczynnych wotów na ścianach Kaplicy Cudownego Obrazu na Jasnej Górze.
i trydencki, odnosząc się do rosnącego zjawiska oddawania czci obrazom, wprowadziły rozgraniczenia między czcią oddawaną wyłącznie Bogu (latria) i kultem, a w zasadzie szacunkiem, jakim należy obdarzać obrazy i relikwie (dulia). Faktem jednak jest, że modlitwa przed obliczem Matki Bożej w cudownych obrazach jest nadzwyczaj owocna, co widać na przykład w ilości dziękczynnych wotów na ścianach Kaplicy Cudownego Obrazu na Jasnej Górze.
Materiały za: www.katolik.pl/kult-maryjny