„Jako olej, o Maryjo Imię Twoje”
NAJWAŻNIEJSZE I NAJBARDZIEJ ZNANE POLSKIE SANKTUARIA
Jasna Góra, czyli największe centrum pielgrzymkowe w Polsce i Kalwaria Zebrzydowska, zwana polską Jerozolimą – to najważniejsze i najbardziej znane sanktuaria w kraju. Są wśród nich również Łagiewniki, Licheń, Gietrzwałd czy Święta Lipka.
SANKTUARIUM NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY CZĘSTOCHOWSKIEJ NA JASNEJ GÓRZE.
Najsłynniejszy ośrodek kultu Maryjnego w Polsce. Każdego dnia w gotyckiej kaplicy przy klasztorze Ojców Paulinów pojawiają się tysiące pielgrzymów, by oddać pokłon cudownemu obrazowi Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Dzieło kryje w sobie kilka tajemnic. Obraz został namalowany techniką temperową na desce lipowej, ale nazwisko autora i czas jego powstania pozostają nieznane.
Najstarsza wzmianka o cudownym wizerunku pochodzi od średniowiecznego kronikarza Jana Długosza. Opisuje on napad z 1430 roku, podczas którego husyccy rabusie zniszczyli i sprofanowali obraz. Pamiątkę tamtego wydarzenia stanowią zakonserwowane cięcia widoczne na malowidle. Według legendy autorem obrazu był sam św. Łukasz. Namalował go na desce ze stołu, przy którym jadła posiłki Święta Rodzina.
Matka Boska Częstochowska od wieków jest w Polsce obiektem wyjątkowo silnego kultu. Przy cudownym obrazie modlili się liczni królowie i książęta, zaś w 1656 roku Jan Kazimierz obrał Maryję Jasnogórską na patronkę królestwa. W 1717 roku wizerunek został ukoronowany koronami papieża Klemensa XI.
Sam zespół klasztorno-kościelny na Jasnej Górze to jeden z najcenniejszych polskich zabytków. Składa się m.in. z wczesnobarokowego klasztoru i kościoła z wybudowaną w XVII wieku wieżą. Całość otoczona jest murami. W czasie Potopu (1655-1660) klasztor był oblegany przez wojska szwedzkie, ale ostatecznie nie padł. W czasie swojego pontyfikatu Jasną Górę sześciokrotnie odwiedził papież Jan Paweł II, zostawiając tutaj swój pas przestrzelony przez zamachowca.
Jasna Góra
To jedno z najważniejszych ośrodków kultu maryjnego na świecie, a zarazem największe centrum pielgrzymkowe w Polsce. Częstochowskie sanktuarium każdego roku odwiedza kilka milionów pątników ze wszystkich zakątków świata.
Jasna Góra jest jednym z kilku miejsc, które podczas ŚDM odwiedzi papież Franciszek, 28 lipca odprawi w Częstochowie mszę z okazji 1050. rocznicy chrztu Polski. Według szacunków służb kryzysowych, w samej uroczystości z udziałem papieża weźmie udział około pół miliona osób.
Ufortyfikowane w XVII w. częstochowskie sanktuarium zajmuje 5 ha, najbardziej charakterystyczną budowlą kompleksu jest licząca 106 m wysokości wieża jasnogórska.
Największym skarbem jasnogórskiego klasztoru paulinów jest obraz Matki Bożej Częstochowskiej, sprowadzony do Częstochowy w 1382 r. przez Władysława Opolczyka. Przedstawiające Matkę Bożą z Dzieciątkiem malowidło powstało na trzech deskach o łącznych wymiarach 122 na 82 cm. Według tradycyjnych przekazów autorem obrazu miał być św. Łukasz Ewangelista, który miał go namalować na deskach stołu, przy którym spożywała posiłki Święta Rodzina. Badania wskazują jednak na XIII-XIV wieczne pochodzenie malowidła. Według jeszcze innych danych, obraz jest bizantyjską ikoną z VI-IX w.
STARY LICHEŃ
Sanktuarium maryjne z cudownym obrazem Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski. Został on namalowany na modrzewiowej desce około 1750 roku, nie wiadomo jednak, kto jest jego autorem. Obraz przedstawia Maryję z polskim orłem na piersiach. Na jej płaszczu widnieją symbole Męki Pańskiej, zaś koronę podtrzymują aniołowie. Pod spodem biegnie napis “Królowo Polski udziel pokoju dniom naszym”. Historia sanktuarium wiąże się z Tomaszem Kłossowskim, polskim żołnierzem, który w 1813 roku został ciężko ranny w bitwie pod Lipskiem. Kiedy się modlił, ukazała mu się Matka Boża, która obiecała, że go uratuje. Poprosiła jednak, by “zaniósł jej obraz w rodzinne strony”. Lata później wizerunek znany z objawień Kłossowski ujrzał na obrazie w kaplicy pod Częstochową. Udało mu się uzyskać niezbędne zgody, przeniósł malowidło do Lasu Grąblińskiego nieopodal swojego domu i umieścił na sośnie. Tam Matka Boska ukazała się raz jeszcze – tym razem pasterzowi Mikołajowi Sikatce. Ostatecznie obraz na blisko 150 lat trafił do licheńskiego kościoła św. Doroty. W 1967 roku kardynał Stefan Wyszyński ukoronował go papieskimi koronami.
W 2004 roku dla upamiętnienia objawień powstała w Licheniu Starym monumentalna pięcionawowa bazylika. To największa świątynia w Polsce, ósma w Europie i dwunasta na świecie. W jej wnętrzach i na sąsiednim placu w uroczystościach religijnych może uczestniczyć jednocześnie 250 tysięcy wiernych. Charakterystycznym elementem bazyliki jest złocista kopuła – wysoka na 45 metrów, o średnicy 25 metrów. Obok stoi przeszło 140-metrowa wieża z dwoma tarasami widokowymi. Wewnątrz świątyni obejrzeć można i posłuchać największych organów w Polsce.
Licheń
Z kolei największy kościół w Polsce znajdziemy ok. 75 km od Gniezna i ok. 120 od Poznania – to Bazylika Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski w Licheniu, jej kubatura wynosi ponad 300 tys. m sześc. Spoglądająca z cudownego obrazu Matka Boża, jako jedyna, przytula do serca polskie godło – białego orła.
Powstanie sanktuarium związane było z objawieniami maryjnymi w XIX wieku. Większość przekazów historycznych dotyczących cudownych objawień w Licheniu przekazywana była ustnie. Jak zaznaczył rzecznik sanktuarium ks. dr hab. Piotr Kieniewicz MIC – z powodu okupacji – najpierw przez zaborców, a potem nazistów, nie zachowały się żadne źródła pisane. Zgodnie z ustnymi przekazami zasadniczym wątkiem objawień maryjnych, jakie miały miejsce w Grąblinie, czyli lasku nieopodal Lichenia, od maja 1850 do sierpnia 1852 roku było wezwanie do nawrócenia: powrotu do modlitwy i życia zgodnego z bożymi przykazaniami”.
Budowa sanktuarium rozpoczęła się w 1994 r., prace zakończono po ok. 10 latach.
Warta zaznaczenia jest także symbolika bazyliki. Prowadzące do niej 33 schodki mają nawiązywać do lat życia Jezusa na Ziemi. Ponadto, w kościele znajduje się 365 okien – odpowiadających liczbie dni w roku oraz 52 otwory drzwiowe, mówiące o liczbie tygodni w roku kalendarzowym. Świątynię podtrzymuje także 12 kolumn symbolizujących apostołów.
KRZEPTÓWKI W ZAKOPANEM
Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej. Należy do parafii Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny, a opiekę nad nim sprawują księża pallotyni. Powstało jako wotum wdzięczności za ocalenie życia papieżowi Janowi Pawłowi II, który 13 maja 1981 roku został ranny w zamachu na placu św. Piotra. Mieszkańcy Zakopanego nazywają to miejsce Wzgórzem Fatimskim bądź Fatimą Zakopiańską.
Do sanktuarium prowadzi brama zwieńczona maryjną koroną “Totus Tuus”. Za nią stoi niewielka kaplica z lat 50., wewnątrz której znajduje się figurka Maryi ofiarowana przez kardynała Stefana Wyszyńskiego i koronowana przez papieża Polaka.
Krzeptówki
Centralnym punktem sanktuarium jest jednak kościół pw. Matki Bożej Fatimskiej wzniesiony na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego wieku. Charakteryzuje go prezbiterium w kształcie papieskiej tiary, a także witraże z “fatimskimi papieżami”. Zostali na nich przedstawieni Pius XII, który w 1942 roku dokonał pierwszego poświęcenia świata Niepokalanemu Sercu Maryi, oraz Jan Paweł II, który w 1984 roku uczynił to po raz drugi.
Papieskie wątki są także widoczne w poszczególnych stacjach drogi krzyżowej. Na obrazach polski papież pomaga na przykład Chrystusowi w niesieniu krzyża, a także razem w Matką Boską opłakuje Jego śmierć. Na tyłach sanktuarium urządzony został park fatimski, w którym stanął ołtarz spod Wielkiej Krokwi (Ojciec Święty odprawił przy nim mszę podczas jednej z pielgrzymek). Tuż obok stoi pomnik Jana Pawła II w towarzystwie osobistego sekretarza, kardynała Stanisława Dziwisza. Świątynię na Krzeptówkach papież konsekrował w czerwcu 1997 roku.
Gdzie można zobaczyć: Zakopane, Małopolska.
ŁAGIEWNIKI-KRAKÓW
Sanktuarium Miłosierdzia Bożego. Jego historia związana jest z obecnością Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, które w tej części Krakowa pojawiły się w 1889 roku. Dwa lata później dzięki pieniądzom przekazanym przez księcia Aleksandra Lubomirskiego w Łagiewnikach powstał neogotycki zespół klasztorny z kaplicą oraz zakład dla dziewcząt i kobiet potrzebujących moralnego wsparcia, a wkrótce także nowicjat. Siostry stawiały sobie za cel przekazywanie swoim podopiecznym wiedzy i umiejętności, które pozwolą im znaleźć pracę i utrzymać się po opuszczeniu zakładu.
Najbardziej znaną członkinią zgromadzenia była św. Faustyna Kowalska. Przywdziała ona habit w 1925 roku, by w różnych domach zakonnych spędzić łącznie 13 lat. W 1931 roku objawił się jej Chrystus Miłosierdzia. Pokłosiem tego wydarzenia stał się obraz przedstawiający wizerunek Zbawiciela, który miała ujrzeć zakonnica. Pierwszy namalował w latach 30. Eugeniusz Kazimierowski, kolejne dwa w 1943 i 1944 roku Adolf Hyła. I właśnie ostatni z nich do dziś można oglądać w Łagiewnikach. Obraz zasłynął łaskami, zaś jego kopie w niezliczonych egzemplarzach rozeszły się po świecie. Potem siostra Faustyna miała kolejne objawienia, czego efektem była między innymi nowa modlitwa – Koronka Miłosierdzia Bożego. Ciało zakonnicy spoczęło w Łagiewnikach. W 2000 roku została ona kanonizowana.
W latach 1999-2002 na terenie sanktuarium została wzniesiona okazała Bazylika Bożego Miłosierdzia. Ma dwa poziomy, kształt elipsy i jest w stanie pomieścić nawet pięć tysięcy wiernych. Obok niej stanęła licząca 77 metrów wieża widokowa.
Łagiewniki
Światowe centrum kultu Miłosierdzia Bożego to Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie – Łagiewnikach. Rankiem 30 lipca sanktuarium odwiedzi papież Franciszek. Przejdzie on przez Bramę Miłosierdzia, a następnie w bazylice Miłosierdzia Bożego odprawi mszę z udziałem kapłanów, osób konsekrowanych i seminarzystów.
“Sercem” sanktuarium jest klasztorna kaplica, w której znajdują się: namalowany przez Adolfa Hyłę obraz Jezusa Miłosiernego i trumienka-relikwiarz ze szczątkami św. siostry Faustyny (1905-1938). W swoim “Dzienniczku” przekazała ona światu przesłanie o Bożym Miłosierdziu. Centralnym punktem we wnętrzu bazyliki jest obraz Jezusa Miłosiernego oświetlony snopem światła padającego z góry.
Klasztor Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia w Łagiewnikach powstał pod koniec XIX wieku, kiedy książę Aleksander Lubomirski przekazał znaczny fundusz na cele dobroczynne. Wybudowano wówczas kaplicę, klasztor i zakład dla dziewcząt.
W okresie międzywojennym w klasztorze w Łagiewnikach żyła i zmarła św. s. M. Faustyna Kowalska. Bazylikę podczas swojej ostatniej pielgrzymki do Polski w sierpniu 2002 r. poświęcił Jan Paweł II. Wtedy dokonał także aktu zawierzenia świata Bożemu Miłosierdziu. W 2006 r. w łagiewnickim sanktuarium papież Benedykt XVI spotkał się z siostrami, chorymi i niepełnosprawnymi.
ŚWIĘTA LIPKA
Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Sanktuarium zwane niekiedy “Częstochową Północy” przyciąga wiernych od średniowiecza. Początki kultu maryjnego w Świętej Lipce sięgają XIV wieku i wiążą się z legendą o pewnym więźniu. W pobliskim Kętrzynie został on skazany na śmierć. Przed egzekucją ukazała mu się jednak Matka Boska i poprosiła, by wyrzeźbił w kawałku drewna Jej figurkę z Dzieciątkiem. Mężczyzna uczynił prośbie zadość, a nazajutrz cudownym zrządzeniem losu został uwolniony.
Opuszczony kościół w Goszczu
Wędrując do domu, pozostawił figurkę na przydrożnej lipie, która rosła pomiędzy Kętrzynem a Reszlem. Wkrótce zaczęła ona słynąć cudami, jednak wszelkie próby przenoszenia jej do pobliskiego kościoła kończyły się fiaskiem. Figurka w trudny do wytłumaczenia sposób wracała na lipę. Wreszcie wierni postanowili w tym miejscu wznieść kaplicę, którą opiekowali się Krzyżacy. Przez wieki przyciągała ona pątników, także tych najznamienitszych. Do Świętej Lipki bosą pielgrzymkę odbył np. wielki mistrz Albrecht von Hohenzollern. W czasie reformacji, najpewniej w 1524 roku figura została wrzucona do jeziora, kaplica zniszczona, a na jej miejscu stanęła szubienica, która miała odstraszyć pielgrzymów. Trzeba było kilkudziesięciu lat, by Święta Lipka wróciła do życia. Najpierw odbudowana została kaplica, a potem w jej miejscu stanęła okazała świątynia.
Trójnawowa bazylika to jeden z najcenniejszych zabytków baroku w północnej Polsce. Otacza ją czteroboczny krużganek odpustowy z kaplicami narożnymi. Świątynia słynie z XVIII-wiecznych ruchomych organów, przede wszystkim jednak z cudownego obrazu Matki Boskiej pędzla Bartłomieja Pensa z 1640 roku. Maryja ma na sobie srebrną sukienkę wykonaną przez złotnika Samuela Grew.
Święta Lipka
Ważnym miejscem na mapie Polski jest także sanktuarium maryjne w Świętej Lipce. W sanktuarium tym można spotkać pielgrzymów z całej Polski oraz Litwy, Białorusi, Rosji, Niemiec, Włoch, Hiszpanii, czy Wielkiej Brytanii; co roku Świętą Lipkę odwiedza ok. 300 tys. pielgrzymów.
Święta Lipka to wyjątkowo piękny kościół (od 1983 roku nosi tytuł bazyliki mniejszej) o barokowym wystroju, który nie bez powodu nazywany jest perłą baroku. Uwagę we wnętrzu kościoła warto zwrócić przede wszystkim na lipę, która ma przypominać o początkach sanktuarium. W czasach pruskich na lipie miała się pojawić cudowna figura Matki Boskiej z dzieciątkiem.
KALWARIA ZEBRZYDOWSKA
40 kilometrów od Krakowa, znajduje się kolejne wyjątkowe sanktuarium, polska Jerozolima i duchowa stolica Małopolski, do której każdego roku pielgrzymuje 2 mln wiernych – Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej jest miejscem, o którym św. Jan Paweł II powiedział, że w nim zostawił swoje serce na zawsze.
Kalwaryjskie sanktuarium, którego historia sięga czterech wieków wstecz, pozostaje miejscem niezmiennie przyciągającym rzesze wiernych. Pielgrzymują do niego od pokoleń, by modlić się na dróżkach Męki Pańskiej lub adorować Matkę Bożą Kalwaryjską, której cudowny wizerunek znajduje się w bazylice.
Kustosz sanktuarium, bernardyn o. Azariasz Hess podkreśla, że wyjątkowość miejsca podkreślają jego związki z Karolem Wojtyłą. “Ci, którzy podążają śladami św. Jana Pawła II wcześniej czy później dotrą na Kalwarię, bo było to jego ulubione miejsce modlitwy. Bywał tu jako chłopiec, student, kapłan, biskup, kardynał i dwukrotnie jako papież. (…) Rozsławił to miejsce” – wyjaśnił.
Sanktuarium maryjne i pasyjne w Kalwarii to zespół 42 obiektów sakralnych, które ufundowała rodzina Zebrzydowskich. Jego początki sięgają 1600 r. Wojewoda krakowski Mikołaj Zebrzydowski dostrzegł wówczas spore podobieństwo ukształtowania okolicy do Jerozolimy. W 1999 r. klasztor wraz z dróżkami został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury UNESCO.
GIETRZWAŁD
Jednak to warmińska wioska Gietrzwałd jest jedynym w Polsce miejscem objawień maryjnych oficjalnie potwierdzonych przez Watykan. Jest to jedno z 12 miejsc dotychczasowych objawień na świecie, obok Gwadelupe, La Salette, Fatimy czy Lourdes, które zostały uznane za autentyczne.
Gietrzwałdzkie objawienia rozpoczęły się 27 czerwca 1877 roku i trwały do 16 września 1877 roku. Głównymi wizjonerkami były 13-letnia Justyna Szafryńska oraz 12-letnia Barbara Samulowska. Matka Boża przemówiła do nich po polsku i prosiła o codzienne różańcowe modlitwy.
Wielką cześć oddawał Matce Bożej Gietrzwałdzkiej prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński. Pielgrzymował do Sanktuarium Maryjnego wiele razy. Po raz pierwszy w 1950 roku, w kolejnych zawsze, gdy tylko odwiedzał Warmię. 16 września 1967 roku na 90-lecie objawień koronował cudowny obraz. W 1970 roku papież Paweł VI nadał miejscowemu kościołowi tytuł bazyliki mniejszej. W 100-lecie objawień Matki Boskiej w Gietrzwałdzie uczestniczyły rzesze wiernych oraz przedstawiciele Episkopatu Polski na czele z ówczesnym kardynałem Karolem Wojtyłą.